Deze week de follow-up van Nineke haar Confashion, je kan hem hier ook luisteren in plaats van lezen.
Al jaren hangt dit als een zwaard van Damocles boven Istanboel. De reële kans dat fast fashion confectie er verdwijnt. Nu versnelt door een virus. Ik blik terug op gesprekken met Turkse kledingmakers*. En kijk vooruit naar post-Corona tijden in de kledingindustrie.
Met de huidige ontwikkelingen rondom onverkochte kleding rijst de vraag: hoe nu verder? Afgelopen maanden raken veel winkels in Nederland (offline en online) de in Turkije gemaakte confectie amper kwijt.
Oftewel, welke lessen trekken we deze keer uit de overproductie? In de jaren negentig stopte de productie van spijkerbroeken in Mexicaanse maquiladora’s, vanwege stijgende lonen. Goedkope confectie vindt sindsdien plaats in lage loonlanden. Waar Turkije eigenlijk al niet meer onder valt.
Aardverschuiving
Er is een mode revival in aantocht. Eentje die weer een nieuwe generatie zal beïnvloeden, net als het straatbeeld. Maar welke verschuivingen zijn er in de productieketen? Merken katoenplukkers in het oosten van Turkije er iets van?
Dramatische arbeidsomstandigheden verschuiven mogelijk weer. Zoals de uitbuiting van Syrische vluchtelingen, waaronder minderjarige, die kleding maken dat voor een paar TL (Turkse Lira) op de Turkse markt verschijnt.
…waar hebben we al die shit voor nodig?
Vooruitzicht
Tijdens de eerste lockdown met ‘the rona’ is er een kanteling aanstaande, aldus (mode)voorspeller Lidewij Edelkoort in de ‘Virus vergezichten‘ aflevering van VPRO Tegenlicht:
Laten we anders produceren, laten we dichter bij huis produceren. Laten we vooral minder produceren. Want waar hebben we al die shit voor nodig?
Een positieve, maar wel nog abstracte kijk van Edelkoort op degene die nu nog in de fabrieken werken:
Dat we fabrieken een aantal maanden per jaar niet laten werken. ...En dan moeten we zien hoe we al die banen die we daardoor verliezen een nieuwe draai kunnen geven in een economie van het zelf maken.
Stukgaan om stof
Terug naar Istanboel waar ik een aantal makers sprak en ook verschillende kledingwinkels bezocht. In de wijk Ümraniye koop ik een gevalletje weinig stof. Eentje waar ik mijn schouders mee kan bedekken.
Zo’n stukje stof maak je op het atelier in een paar seconden
Kleermaker Hassan begint hard te lachen als hij het ziet. Dat ik hiervoor 9,00 TL heb neergeteld doet hem met zijn handen op zijn bovenbenen slaan. ,,Zo’n stukje stof maak je op het atelier in een paar seconden”, legt hij mij uit met de tranen nog in zijn ogen.
Dubbele R
Bewondering heb ik voor wat Hassan allemaal op het blote oog maakt. Hij heeft zijn eigen kledingherstel-shop geopend en herstelt er vooral schooluniformen. Moeders en kinderen lopen dagelijks voorbij op weg naar de lessen. Reware & repair is standaardmode op Turkse scholen.
Hassan is een autodidact die in eerste instantie na het werken in de confectie in zijn eigen tijd thuis kleding maakt. Hij showt de zelf ontworpen mannen anorak. Zo een met een zak aan de voorkant. Menig hipster zou dit niet misstaan.
Hassan’s vrouw Fatma werkte voorheen op hetzelfde atelier. Daar hebben ze elkaar leren kennen. Voor Fatma betekent het huwelijk het einde van haar baan in de confectie. Voor haar is het ‘erg wennen’, vertelt ze mij. Nu heeft ze geen eigen inkomen meer en mist ze de sociale contacten op het atelier.
Revival jeans
In de maakbare wereld gaan er nog steeds kledingstukken deze aardbol rond. Ik hoop dat we terug kunnen naar een basiscollectie, waarmee je lokale impact maakt met het dragen van kleding die langer dan levenslang te dragen is.
Welke kans is er dat jeans uit de Mexicaanse maquiladora’s weer te koop zijn? Wanneer een bekend merk de vintage exemplaren gaat inzamelen om deze weer aan te bieden? Dan acht ik de kans ineens weer groter. Stel je voor Levi’s jeans uit de maquiladora’s in het straatbeeld van Istanboel. Dat is de wereld pas op zijn kop. Een post-revival in het hart van de confectie.
Slow fashion uit Istanboel
Op digitale ontdekkingstocht kom ik uit op de presentatie van de slowdown fashion door ontwerpersduo Beg and Deniz Berdan. Okay, ze zijn gevestigd in Londen, maar met roots en stoffen geproduceerd in Turkije. Een collectie die ze zelf omschrijven als klimaat-activistische-queer-vriendelijke-matriarch-mode.
Verder nog een blik op revival mode uit het Turkse kledingkapitaal om te volgen: de her-ontworpen kleding door redesign club, de originele nouveau faux van Modvintage en tot slot prachtige tassen en andere kleurrijke vondsten door latonavintage.
*beide namen van het kledingmaak echtpaar zijn gefingeerd vanwege hun privacy.
Dit verhaal is tot stand gekomen uit mijn eigen collectie. In ‘9x t-shirt uit de kast’ werp ik een blik op mijn eigen modebeeld. Meer weten? Check dan zeker: make 100 shirts a green statement!
+++++++++++++++++++++
Over Nineke en Ninekdote
Nineke Verhoofstad (Utrecht, 1985): Ik leef in mijn eigen woordenwereld en maak anderen hier deelgenoot van via mijn ninekdote’s. Verder omring ik mezelf met spullen die voor mij waardevol zijn: vintage vondsten of familiestukken, waar ik graag een eigen draai aan geef.
Meer lezen van Nineke kan hier!